Oluklu mukavvayı tarif ederken kısaca iki düz kağıt kökenli plaka arasına dalga verilmiş kağıt kökenli malzeme ile bir veya daha fazla oluklu tabakanın düz tabakalar arasına yerleştirilmesiyle elde edildiğini söyleyebiliriz. Oluklu mukavva her alana özel üretimi yapıldığı gibi genellikle kutu üretiminde kullanılmaktadır. Genellikle 0,25 mm kalınlığının üzerindeki kağıt levhalardan oluşan oluklu mukavva bazen karton olarak anılsa da aslında her kişi de birbirinden farklı malzemelerdir…
Günümüzde E-Ticaretin pandeminin de etkisi ile yükselişi her türlü paketleme ve sevkiyat gereksinimini doğurmuş, bu alanda üretimin artışına neden olmuştur. Bugün hemen hemen her sektörde kullanılan oluklu mukavva ürünleri gıdadan elektrik sektörüne, mobilyadan otomotiv sektörüne, plastikten kimya sektörüne dikey ve yatay akla gelebilecek her sektörde tercih edilmektedir. Binlerce ürünün güven duygusu içerisinde taşınmasını sağlayan oluklu mukavvanın hem hafif hem dayanıklı olması tercih edilme nedenlerinin başında gelir. Ürüne göre tasarlanabilmesi, taşıdığı ürünleri koruma kapasitesi, temiz ve sürdürülebilir olmasıyla gündelik yaşamın her alanında tercih ettiğimiz/edilen ambalaj malzemesi olmuştur.
Oluklu mukavvanın katmanları
Günümüzde üretimi gerçekleştirilen mukavvalar çeşitlilik gösterse de standart bir tek dalgalı mukavvanın üç temel bölümden oluştuğunu söyleyebiliriz. Birinci bölümü, dış kağıt olarak kullanılan kısımda baskı yüzeyini oluşturan yüksek kaliteli liner kullanılmaktadır. İkinci bölüm olarak ara ondüle kağıdı ise genellikle ısıtıldığında ondüle formu kazanabilen ve soğuduğunda da formunu koruyarak eğilmez bir yapıya sahip olan fluting kağıt tercih edilir. Üçüncü bölüm olarak iç kağıdı ise genellikle iç yüzeyde olup görünmediği için kalite olarak değil de estetik olarak çok fazla önem taşımaz.
İstenilen mukavemete göre Kraft liner, testliner ya da fluting kağıdı kullanılarak üretilir. Tek dalgalı oluklu mukavvanın yanı sıra çift dalgalı ya da üz dalgalı oluklu mukavva üretimi de yapılmaktadır. Oluklu mukavvalar katma sayısına göre çeşitlendirilmesinin yanı sıra dalgalarının yapısına göre de farklılaşmaktadır. E-Ticaret’in artışı, pandemi sonrasında yaşanılan dijital yaşam ve alışveriş nedeniyle kurumsal firmaların tercih etmesinin ötesinde bireysel kullanımda da fazlasıyla tercih edilen ürün haine gelen oluklu mukavvadan elde edilen kutular bugün, en yaygın kullanıma sahip ambalaj malzemeleri olup, içindeki ürünün korumasında, taşınmasında ve sağlıklı bir şekilde ulaştırılmasında büyük önem taşımaktadır…
Oluklu mukavvanın tarihçesi
Oluklu mukavvanın tarihçesine baktığımızda 19.Yüzyıla uzandığını görüyoruz. O dönemlerde narin malzeme olarak değerlendirilen ürünlerin nakliyesi ve taşınmasında kullanılmaya başlanıyor. Bu alandaki ilk patent 1856 yılında İngiltere’de alınmış. Ancak günümüz şartlarında şekli ile değerlendirdiğimiz kullanım ilk defa Amerikalı Albert Jones tarafından cam şişelerin korunması amacıyla kağıda yapıştırdığı ondüleyi kullanması olarak bilinmektedir. Bu alandaki ilk makineyi yüksek miktarda oluklu mukavva üretmek amacıyla G.Smyth tarafından 1874 yılında tasarlanmış ve aynı yıl Oliver Long tarafından da Albert Jones’in geliştirdiği buluşa uygun üretilmeye başlanmıştır. Günümüzde bildiğimiz oluklu mukavva üretim tekniği de bu makineye dayanıyor.
İlk oluklu mukavva kutusunun keşfi ise 1890 yılına İskoç Robert Gair’e dayanır. O dönemde oluklu mukavva plakalarını yarı keserek bir kutu yapan Gair, nakliye hasarına uğrayan daktiloları koruma amaçlı bir sipariş sonucunda fabrikasyon üretimine geçmeye karar verir. 20. Yüzyıla geldiğimizde ise oluklu mukavva daha öncesinde tercih edilen ahşap ambalajların yerine geçmiş ve kullanımı yaygınlaşmaya başlamıştır. O dönem oluklu mukavva kutular ilk olarak cam ve porselen gibi nakliyede sıkıntılı ve nadir ürünlerin paketlenmesi ve sevkiyatında kullanılmıştır. Daha sonra meyvelerin tüketiciye sağlam ulaşımı amacıyla meyve sandığı olarak da tercih edilmeye başlanmıştır. Günümüz taşımacılığında ise oluklu mukavva ambalajları vaz geçilmez birer ambalaj malzemesi olarak yer almaktadır. Ülkemize seneler sonra gelmiş olmasına rağmen bugün tekstilden, otomotive, kimyadan elektroniğe, e-ticaretten kimya sektörüne kadar her alanda kullanımı her geçen gün artarak devam etmekte.
Günümüz şartlarına baktığımızda tüketici toplumu oluşumuzun, modernleşmenin ve pandemi sonrasında fazlasıyla artan e-ticaret yani dijital hayatın katkısı mukavva sektörünün gelişimini pozitif yönde etkilemektedir. Özellikle online hayatın yaşamın en önemli parçalarından birisi haline gelmesi de bu alanda en çok tercih edilen ambalaj malzemesi olmasına katkı sağlamıştır. Bir diğer tercih edilme sebebini ise mukavvanın üretim noktasında önem verilen hijyenik özelliği yani üretim özelliği sebebiyle bakteri barındırmaması, tüketicilerin doğaya ve çevre dostu ürünlere teveccühü olmuştur. Yetkililer e-ticaretteki hızlı artışın mukavva ambalaj pazarındaki büyümeyi devam ettireceğine değinirken, Smithers Pira tarafından yayınlanan rapora göre 2018 yılından bu yana oluklu ambalaj malzemesine olan talebin istikrarlı bir şekilde yıllık yüzde 3.5’in üzerinde arttığını ve orta vadede daha da büyüme göndereceğini ön görüyorlar. Rapora göre 2025 yılına kadar talebin yüzden 4’ten fazla artarak oluklu mukavva pazarının yaklaşık olarak 200 milyon tona ulaşmasının beklendiğini belirtiyorlar.
Oluklu mukavva üretiminde kullanılan kağıtlar
Oluklu mukavva üretiminde kullanılan kağıtlar iç ve dış yüzeyde kullanımlarına göre, cins ve ağırlıklarına göre çeşitli özelliklerde ve gramajlarda üretilmektedir. Oluklu mukavvayı oluşturan iç ve yüzey kağıtların cinsini ve çeşitlerine değinelim. Önemli bir husus var ki; yüksek kaliteli oluklu mukavva üretmek için teknolojisi yüksek makinelerin yanı sıra kullanılan tutkalın ve hammadde kağıdın da kalitesi çok önemlidir.
Oluklu mukavva tiplerini Tek yüzlü, Tek Dalga, Çift Dalga ve Üç Dalga oluklu mukavva olarak dört tipte toplayabiliriz. Oluk tiplerini ise; A dalga(iri dalga), B dalga(ince dalga), C dalga(Orta dalga), E dalga(mikro dalga) ve K dalga(çok iri dalga) olarak sıralamak mümkün. Oluklu mukavva üretiminde kullanılan kağıt türlerine değinecek olursak Fluting, Lineer, Kraft Liner ve Test Liner olarak bahsedebiliriz. Fluting kağıdı yüzde 100 geri dönüşümle toplanmış atık kağıda sağlamlığını artırmak için çeşitli kimyasallar eklenerek elde edilen ve ondüle kağıdı ve levhanın iç yüzey kağıdı olarak kullanıldığını söyleyebiliriz. Liner kağıt; üst yüzeyi uzun elyaftan oluşan iki katlı oluklu mukavva düz tabaka(liner) kağıdı olarak kullanılan ve bunun için gerekli fiziksel özelliklere ve dayanıklılık değerlerine sahip kağıt türüdür. Test Liner ise; tamamen atık kağıttan üretilen, kutu üretiminde yüksek direnç ve baskıya dayanıklı olması sebebiyle kolay işlenen ve en çok tercih edilen yüzey kağıdıdır. Kraft Liner ise, odun selülozundan elde edilen kağıt türü olarak bilinir. Yapımında lif uzunluğu fazla olan ağaç türleri tercih edilir. Dayanıklılığı çok yüksek ve su geçirmezliği ile ön plana çıkmaktadır.
Kullanılan tutkalın kalitesi üründe istenilen özellikleri sağlayan kriterlerdir. Yüksek kaliteli oluklu mukavva üretmek için teknolojisi yüksek makinelerin yanında kullanılan hammadde kağıdında kalitesi de çok önemlidir.
Son dönemdeki kağıt sektörüne yönelik Türkiye ve dünyadaki gelişmeler
T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın 2022 yılında yayınladığı kağıt sektörüne yönelik raporuna göre dünya kağıt ve kağıt hamuru endüstrisinin yaklaşık 5 bin adet kağıt ve kağıt hamuru tesisi ile küçük işletmelerden oluştuğu belirtilmiştir. Rapora göre, sermaye yoğun orta teknolojili bir sektör olan kağıt endüstrisi yaklaşık 400 milyar dolar civarında üretim hacmi, yaklaşık 340 milyar dolarlık dış ticaret hacmi ve hayatın hemen her alanındaki kullanımı ile dünya ve ülkelerin ekonomisinde, günlük yaşamda önemli bir yer edinmektedir. Dünya kağıt ve karton ürünleri üretimi istikrarlı ve kademeli artışını sürdürmektedir. Üretimin en çok yapıldığı ürün grubu olan ambalaj ve etiket kağıtları genel büyümenin üzerinde bir gelişim göstermiştir.
Yine rapor verilerine göre; sektörde en yüksek üretim oluklu mukavvada gerçekleştirilmekte olup üretimin önemli bir bölümü Marmara ve Ege Bölgesinde yoğunlaşmıştır. Oluklu mukavva sektörü yüksek üretim teknolojisi bakımından rekabetçi konumdadır. Üretimin büyük bir kısmını iç pazara yapan sektör kalite açısından Avrupa standartlarını yakalamıştır. Yerli ve uluslararası üreticilerin faaliyet gösterdiği sektör kaliteli ve yenilikçi ürünleri ile rekabet gücü sağlamakta ve komşu pazarlara ihracatını arttırmaktadır.
Rapor verilerine göre Türkiye’nin 2021 yılı kağıt ve kağıt ürünleri ihracatı 2,2 milyar dolar olarak gerçekleşmiş olup, bir önceki yıla göre ihracatımız yüzde 25 artış göstermiştir. Yerli ve uluslararası üreticilerin faaliyet gösterdiği sektör kaliteli ve yenilikçi ürünleri ile rekabet gücünü artırmış, ürün kalitesinde Avrupa standardını yakalamıştır. Sektörün en önemli pazarlarını yakın ve komşu ülkeler, AB ülkeleri, Ortadoğu, Kuzey ve Orta Asya ülkeleri oluşturmuştur. Türkiye’nin 2021 yılı kağıt ve kağıt ürünleri ithalat hacmi ise 4.08 milyar dolar olarak gerçekleştirilirken, en güzlü ithalat ise Almanya, Finlandiya ve İsveç’ten yapılmış. Covid-19 pandemisi alt sektörler arasındaki farklılaşma eğilimini hızlandırırken; karton, baskı ve yazı kağıtlarının önüne geçmiştir. Uzaktan çalışma ve online derslere geçiş baskı ve yazı kağıdı çıktılarındaki düşüşü hızlandırırken, temizlik kağıtları alt kategorisi Pazar payını korumuş, online siparişlere paralel olarak artan ambalaj talebiyle her türlü mukavva kategorisi Pazar payını artırmıştır.
Sonuç olarak kağıt, ambalaj ve buna bağlı alt sektörler küreselleşme, çevrecilik, dijitalleşme ve e-ticaret dahilinde olmak üzere birçok megatrend aracılığıyla yeniden şekillenmektedir.
